Ας δούμε ένα παράδειγμα για να καταλάβουμε πως λειτουργεί ο Αυτόνομος Μηχανισμός του Στρες “Πάλη – φυγή – πάγωμα” στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Σήμερα θα μιλήσουμε για το πάγωμα και πόσο επιβλαβές μπορεί να είναι αυτό για το γάμο μας.
Ας μιλήσουμε για ένα υποθετικό ζευγάρι, τον Γιάννη και τη Μαρία. Δείτε πώς εκτυλίσσεται συχνά ο κύκλος:
- Ο Γιάννης και η Μαρία έχουν μια δύσκολη συζήτηση που αρχίζει να κλιμακώνεται.
- Ο Γιάννης νιώθει άβολα με τις συγκρούσεις και κατακλύζεται από αρνητικά συναισθήματα ενώ προσπαθεί να ακούσει τι λέει η Μαρία.
- Η Μαρία βλέπει πως ο Γιάννης νιώθει άβολα και του κάνει ερωτήσεις όπως «Τι πιστεύεις;» «Πες μου τι νιώθεις». « Τι τρέχει; γιατί είσαι έτσι; »
- Ο Γιάννης δεν ξέρει τι να πει και κάθε απάντηση φαίνεται λάθος ή ότι θα κάνει τα πράγματα χειρότερα. Δεν βγαίνουν λόγια από το στόμα του, σιωπά.
- Η σιωπή γίνεται αφόρητη για την Μαρία, η οποία στη συνέχεια χτυπά την πόρτα του Γιάννη μεταφορικά, όλο και πιο δυνατά, εκλιπαρώντας να την αφήσει να μπει.
- Ο Γιάννης νιώθει ακόμη περισσότερο πανικό και φόβο μήπως πει ή κάνει το λάθος πράγμα. Ο Γιάννης παγώνει.
- Η Μαρία αισθάνεται ασέβεια και μοναξιά.
Σε αυτό το παράδειγμα, ο Γιάννης και η Μαρία πιθανότατα δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι βρίσκονται σε έναν κλασικό μηχανισμό αυτοπροστασίας πάλης, φυγής ή παγώματος.
Αν λοιπόν είστε πιο κοντά στο Γιάννη, δηλαδή έναν άνθρωπο που έχει την τάση να παγώνει όταν έρχεται αντιμέτωπος με κάποιον κίνδυνο, αν συχνά απαντάτε με τη σιωπή σας όταν σας κατηγορούν αλλά ταυτόχρονα νιώθετε πάρα πολύ άσχημα και εύχεστε να μπορούσατε να εκφραστείτε αλλιώς και να δίνατε λύση, τότε η σιωπή σας δεν δηλώνει πως είστε ένα χειριστικό άτομο, αλλά αυτή είναι η αντίδραση του οργανισμού σας όταν αισθάνεται πως κινδυνεύει.
Χάρη στην εκτεταμένη έρευνα του Ινστιτούτου Gottman και του Dr. John Gottman σχετικά με τη σταθερότητα του γάμου, γνωρίζουμε τρία κρίσιμα πράγματα σχετικά με την αντίδραση αυτή:
1. Είναι μια από τις τέσσερις καταστροφικές συνήθειες επικοινωνίας (Dr. Gottman’s Four Horsemen) που μπορεί να οδηγήσει σε χωρισμό αν δεν αποκατασταθεί.
2. Δεν είναι μια πεισματική, σκόπιμη πράξη. Το πάγωμα συμβαίνει όταν το ανθρώπινο σώμα προστατεύεται από τον αντιληπτό κίνδυνο, δεν το κάνει επίτηδες.
3. Το πάγωμα είναι καταστροφικό, αλλά ευτυχώς είναι επίσης προβλέψιμο και μπορείτε να το αποφύγετε.
Πώς να ελαχιστοποιήσετε το πάγωμα κατά τη διάρκεια διενέξεων με το σύντροφο σας:
- Προσέξτε τη λειτουργία του σώματος σας. Παρατηρήστε αν αυξάνετε ο καρδιακός παλμός σας ή αν νιώθετε τεντωμένους τους μύες σας.
- Βρείτε έναν τρόπο να βγείτε διπλωματικά από την κατάσταση. Ενημερώστε τον σύντροφό σας ότι η συνομιλία είναι σημαντική, αλλά χρειάζεστε ένα γρήγορο διάλειμμα, ώστε να μπορέσετε να απαντήσετε προσεκτικά και με σεβασμό. Μην επικρίνετε τον εαυτό σας και προσπαθήστε να ηρεμήσετε. Μπορεί να θέλετε να κάνετε ένα ντους, έναν γρήγορο περπάτημα έξω ή να παρακολουθήσετε ένα αδιάφορο βίντεο στο YouTube. (Μην χρησιμοποιείτε το διάλειμμα σας σκεπτόμενος τι θα συμβεί όταν θα συνεχίσετε τη συζήτηση. Αυτό σίγουρα θα κάνει τα πράγματα χειρότερα!)
- Επιστρέψτε στην συζήτηση. Εάν δεν επιστρέψετε ποτέ, ο σύντροφός σας θα νομίζει ότι τον αποφεύγατε και μπορεί να αισθανθεί ασέβεια, πληγωμένος ή θυμωμένος. Εάν επιστρέψετε αφού έχετε πάρει την αναπνοή σας, θα μπορείτε τώρα να συμμετέχετε ενεργά και παραγωγικά. Τα είκοσι λεπτά είναι συνήθως το χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να ηρεμήσετε και μετά να ξαναμπείτε στη συζήτηση.
Θυμηθείτε, η αντίδραση αυτή είναι επιβλαβής για τη σχέση σας μόνο αν την αγνοήσετε. Είστε σύμμαχοι με το σύντροφο σας, όχι αντίπαλοι. Μιλήστε του για το πώς νιώθετε κατά τη διάρκεια μιας διένεξης. Συνεργαστείτε για να βρεθεί ένας κατάλληλος τρόπος επίλυσης διαφορών και για τους δύο. Η επικοινωνία είναι το παν για τις συντροφικές μας σχέσεις. Μην την αφήσετε να χαθεί!